Page 58 - Gastronomi Dergisi

G A S T R O N O M İ G A S T R O N O M İ

mekân

için nelerin hazırlanmasını da çoktan hanımının arkasından soğukluğa çıkar, Helvanın kesildiğini gören çocuklar içeri
aranızda konuşmanız gerekirdi. Hamam seki merdivenlerinin alt başında tastaki koşar, annelerine müjdeyi verirlerdi.
bohçalarınız, diğer bohçalar gibi ayrı suyu hanımın nalınlarının üstüne dökerek, Anneleri de “Gel başını toplayayım,
ayrı olduğundan ve ele güne karşı “Sağlık sular olsun hanımcığım” duasıyla saçın kir kokuyorsa, üç sabuncuk daha
açılacağından pek ihtimam göstermeniz bırakır, tasla birlikte içeri dönerdi. Hamam süreyim, seni çıkaracağım, o zaman
icap ettiğinden, en ağır ve işlemeli kurnası başında bırakılan peştamalı yıkar, helvanı alırım” diye belki onuncu-on
kumaşlardan yapılmış ve ütülenmiş; sıkar, sabunu, keseyi, tarağı, sabun bezini beşinci sabunu sürerlerdi. Yıkana yıkana
içlerinde kolalanmış hamam elbiseleriniz, tasa doldurarak getirir, yaygının üstüne zavallı yavrular ıstakoz gibi kıpkırmızı
sedef kakmalı gümüş tasmalı kordu. Sabahtan başlayan bu ritüel hamamdan çıkarılır, helvaları alınırdı.
nalınlarınız, işlemeli peştamallarınız, ikindi vaktine kadar devam ederdi. Bu Hamamda hamamcılara, natır ve ana
zarif tülbentleriniz, kıymetli fildişi vakitte bir müddet soğuklukta oturulur kadınlara çok bahşiş verilirdi.
taraklarınız, kalaylı parlak taslarınız ve ve hamamdan çıkmak için dinlenilirdi. Ne güzel ne renkli bir dünyadan
kildanlarınız, ince işli hamam keseleriniz, Kahveler içilir, susam helvası yenilirdi. bahsediyorsunuz. Hürrem Sultan
mis kokulu sabunlarınız hazır olurdu. Susam Helvası mı? Hamama özel bir Hamamı’nda keyifle yıkanmış ve
Geldiğiniz kıyafetle dönmeyeceğiniz helvadan mı bahsediyoruz? bugüne yansıyan hamam ritüelini
için kendinizi sergilemeniz için yıkanma yaşamış biri olarak bunları işitmek
için kullanacağınız hamam bohçasının Aslında bu sorunuza evet dersek pek de beni çok heyecanlandırdı. O zaman
yanında ikinci bir kıyafet bohçanızı da yanlış olmaz. Hamam ritüelinin bir parçası son olarak sormak isterim ki bugün
hazırlamanız gerekirdi. Bütün bunlar olarak gördüğümüz bir helvadır Susam Hürrem Sultan Hamamı’nı ziyaret
hazır olduktan sonra tüm bohçalarınız Helvası. Evin büyük hanımı, hamamcı edecekler bu anlattıklarınızın ne
daha büyük bir bohça içine konularak hanıma para kesesini teslim ederken, kadarını deneyimleme imkânına
yanınızdakilerle birlikte yola çıkardınız. susam helvası yapacak bacıya, kendisi, sahiptirler? Yüzyıllarca önce ortaya
çocukları ve ailesinden her biri için
Bugün Hürrem Sultan Hamamı’nda alacağı susam helvalarının parası peşin çıkmış bu geleneğin bu hamamda
en güzel örneğini görebileceğiniz verilirdi. Bir koca torba susam şekeri yaşadığını söyleyebilir miyiz?
yıkanmaya girişteki ilk mekân olan yüklenerek erkenden hamama gelen Elbette ki eski devrin saltanatı, debdebesi
“soğukluk”ta, diğer kimselerin içinde helvacı bacılar, tencerelerle hamam bu zamanda mümkün değildir. Ne
gerekli yere bohçadan çıkarılan bir yaygı
serilerek üzerinde soyunulur, bu esnada mangallarının üzerinde pişirilen tepsilere o insanlar ne de o zamanlar bugün
vardır. Fakat sizin de deneyimlediğiniz
bunları dökerler, kaşıkla bir santim
bohçalardan gerekli olanlar hamam kalınlığında yayarlardı. Tepsiye dökülen üzere Hürrem Sultan Hamamı adına
görevlisi kadınlar tarafından içeriye ve kaşıkla yayılıp düzlenen helvalar ve bugün onu bir kültür mirası olarak
götürülüp, hamam eşyalarınız çıkarılarak soğuyunca on santim boyunda, beş himâye eden Kâtipzâdeler Ailesi’nin
sizi beklerdi. Üzerinizden çıkardığınızı
kirli bohçanıza koyup, pamuklu veya santim eninde baklava biçimi keserek varlığına uygun olarak geleneği
geleceğe taşıyan hamam ritüelinin
müşterilere beşer paraya satarlardı.
ipekli temiz, ütülü peştemalinizi kuşanır, Sıcaktan ve yıkanmaktan bunalan en iyi uygulayıcısı olarak karşımızda
nalınlarınızı giyer, hamam nezaret eden çocuklar sık sık soğukluğa kaçarlar, bulunuyor. Hamamın mimarisinin
“ana kadın”ın kolunda içeri girerdiniz. susam helvasının kesilmesini beklerlerdi. özgünlüğünün yanında hamam ritüelinin
Yıkanırken elmas ziynet takılmak âdet
olmadığından daima taktığınız yüzük, parçası olan peştamal, sabun ve tas
gibi pek çok malzemenin bu hamama
küpe gibi ziynetlerle para kesesinizi özel olarak imal ettirilmesi, her birinin
de hamamcı hanıma teslim ederdiniz. “Hamam ritüelinin önemli tasarımcıların ve üreticilerin
Sabahtan başlayan yıkanma ritüeli bir parçası olarak elinden çıkması takdire şayandır. Her bir
öğleye kadar devam eder ve nihayet
öğle yemeği için ara verirdiniz. Herkes gördüğümüz bir malzemenin kişiye özel olarak takdim
edilmesi kıymetlidir. Evet bugün hamama
kendi getirdiği yemeği kendi dostlarıyla helvadır Susam gelen misafirler beraberlerinde hamam
yerken diğer yandan hamamda hamile bohçası getirmiyorlarsa da hamamın
veya emzikli hanım varsa, imrenmiştir Helvası.” içinde kendilerine değerli taslar, değerli
diye yedikleri yemekten ona da ikram
ederdiniz. kumaşlar ve değerli sabunlarla ihtişamlı
zamanların hikâyesinin anlatıldığı
Yemekten sonra da baş yıkama, saç yadsınamaz bir gerçektir. Hakiki
tarama işi tekrar başlardı. Müşterinin misk ve amber kokularıyla dolu olan
üçüncü fasıl yıkanma, taranma, buhurdanların aralıklarla gezdirildiği ve
sabunlanma işi bitince, kurna boşaltılır, misafirlere değerli kokuların ikram edildiği
temizlenir, yeniden doldurulur, hiç kimse Hürrem Sultan Hamamı eski devrin
kurnaya yaklaşmaz, tas sokmaz, natıra zarafetini merak edenler için bulunmaz
silecek bohçası tarif edilir, yıkadığı bir deneyim sunuyor. Yine yemeklerini
peştamalı omuzlama alan hanım, kurna yanlarında getirmiyorlarsa da hamamın
başına çömelerek aptes alındı. Natır da hemen Ayasofya’ya bakan kısmının
silecek bohçasını açar, beklerdi. Hanım önündeki restoranda leziz ve hafif
havlulara sarınır, natır bir tas su alır, yemekleri tadabilecekleri kesindir.

58 59